Vijf redenen die de zuivelmarkt lucht geven

De oplopende zuivelnoteringen in de eerste weken van het nieuwe jaar is best wel verrassend. Europese verwerkers sorteerden eind 2020 nog voor op een stroeve start door de melkprijzen te verlagen. Dit gebeurde onder meer bij grote verwerkers als FrieslandCampina en Arla. Ook handelshuizen geven aan niet gerekend te hebben op snel oplopende prijzen. Zowel de vloeibare als vaste fabricaten zitten begin 2021 in de lift, zo blijkt uit de DCA-noteringen.

De notering voor magere melkpoeder steeg bijvoorbeeld sinds de jaarwisseling al met 8% tot €2.395 per ton. De spotmelknotering Nederland steeg deze week tot €36, het hoogste niveau voor week 3 sinds 2014. Ook de Global Dairy Trade in Nieuw-Zeeland trekt snel aan.  

Vaccinatieprogramma's worden uitgerold
Het optimisme op de zuivelmarkt houdt verband met de vaccinatieprogramma's die in veel landen worden uitgerold. Het 'oude normaal' komt daarmee dichterbij, al ligt het nog niet binnen handbereik. In veel landen worden de lockdowns verlengd en zelfs aangescherpt. Overheden beloven dat ergens in de tweede helft van dit jaar het leeuwendeel van de bevolking gevaccineerd is. Voor de zwaar geplaagde economie zou dit positief zijn. De consumptie zou dan logischerwijs toenemen. Dit biedt tevens perspectief voor de grotendeels stilgevallen zuivelafzet in het foodservicekanaal. Eventuele vertragingen met vaccinaties, of de mogelijkheid dat vaccins niet goed werken tegen een mutatie, vormen uiteraard wel een bedreiging voor het optimisme. 

Aanhoudend goede retailvraag
Hoewel de foodservice-afzet waarschijnlijk pas in de tweede helft van 2021 weer bijtrekt, kan de zuivelmarkt in tussentijd profiteren van een goede retailafzet. Nederlandse supermarkten hebben mede dankzij de lockdowns vorig jaar een recordomzet gedraaid van net boven de €45 miljard. Een groei van 11,2% vergeleken met een jaar eerder, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau IRE. Verwerkers stemmen de zuivelproductie hier op af. De productie van consumptiemelkproducten (melk-, yoghurt-kwarkproducten) bedroeg in november 94.000 ton, zo blijkt uit cijfers van RVO. Dit is een stijging van 5% ten opzichte van de zelfde maand vorig jaar. Over de eerste 11 maanden van 2020 lag de productie van consumptiemelkproducten bijna 3% hoger. In 2019 was nog een flinke daling zichtbaar. Ook de afzet van Gouda- en Edam wordt opgedreven door de retailvraag, geven producenten aan. Cheddar en Mozzarella hebben het daarentegen lastiger. Dankzij de goede retailafzet is het meegevallen met de voorraadvorming van zuivel in Europa. 

Chinese koopinteresse
Naast de goede Europese retailvraag is de Chinese koopinteresse voor met name melk- en weipoeder al maandenlang uitstekend. De Europese weipoederexport naar China steeg in de eerste 11 maanden van 2020 met 15% tot 225.611 ton. Hiervan werd 45.000 ingevuld door Nederland, waarmee ons land na Polen de tweede grootste exporteur is. De volumes hadden nog groter kunnen zijn wanneer de dollar in de voorbije maanden minder verzwakt was ten opzichte van de euro. China is aan de markt om de voedselvoorraden te verhogen, iets wat gezien kan worden als een les van de coronacrisis. China hamstert overigens niet alleen melkpoeder, maar ook andere agrarische commodity's als tarwe, sojabonen en korrelmais.

De Chinese melkproductie groeit dit jaar waarschijnlijk met 4,7% tot 35.7 miljoen ton, is de raming van het Amerikaans landbouwministerie (USDA). Dit is het hoogste groeipercentage sinds 2014. Ook het afgelopen jaar nam de melkproductie in het Aziatische land al behoorlijk toe, met ruim 3%. Toch is dit niet direct een bedreiging voor zuivelexporteurs. De consumptie groeit namelijk nog harder dan de consumptie.

Droogte in Nieuw-Zeeland
Ook in Nieuw-Zeeland trekken de prijzen snel aan. De toonaangevende Global Dairy Trade zit al een paar veilingen op rij in de lift. Naast dat de vaccinatieprogramma's en de goede Chinese vraag prijsopdrijvend werken, is de lagere melkaanvoer een thema. Na een goede start van seizoen 2020/2021 speelt de droogte opnieuw op, vooral op het Noordereiland. In november collecteerden de Nieuw-Zeelandse verwerkers 2.928 miljoen ton, een daling van 2,5% tegenover dezelfde maand vorig seizoen en het laagste niveau sinds 2016. De afname is opvallend te noemen, want sinds april kwamen de aanvoercijfers telkens (ruim) boven het niveau van vorig jaar uit. Ook in december was het droog, al ontbreken de aanvoercijfers over die maand nog.

Opkoopprogramma's in VS
In de VS wordt de zuivelmarkt ondersteund door het opkoopprogramma van de overheid. Begin januari kondigde de Trump-regering de vijfde ronde van het 'Farmers to Families Food Box program' aan. De voedselvoorraden als vlees, vis en zuivel, die door de overheid worden opgekocht, zouden aanvankelijk bestemd zijn voor de horeca die door de coronacrisis minder volume afneemt. De vraag is of de nieuwe president Joe Biden het steunpakket doorzet. Naast dat de binnenlandse vraag door de overheid wordt ondersteund, leunt de Amerikaanse zuivelmarkt op een goedlopende export naar Azië.