Waar moet België met fritesoverschot heen?

De Belgische aardappelindustrie vestigde in 2019 een record met het verwerken van 5,3 miljoen ton aardappelen. Daarmee zet de stijgende lijn van de afgelopen jaren door. In 2017 en 2018 werd respectievelijk 4,6 en 5,1 miljoen ton verwerkt. Het verwerkingscijfer in België is in 12 jaar tijd verdubbeld. Daarmee zijn onze zuiderburen Nederland reeds ruimschoots voorbij gestreefd. Hier ligt het verwerkingscijfer rond de 4 miljoen ton.

Grotere capaciteit
Gezien de expansiedrift van Belgische fabrieken lag een nog grotere aardappelverwerking voor 2020 voor de hand. Marktanalisten melden dat Belgische verwerkers afgelopen jaar ongeveer €300 miljoen hebben geïnvesteerd in efficiency en capaciteit. In 2020 staan in totaal 19 fabrieken aan de start om met name diepgevroren frites te produceren (2,2 miljoen ton in 2019).

Dat er plannen voor productie-uitbreiding waren, moge duidelijk zijn. Maar waar moeten die producten heen, nu de afzet als gevolg van de coronacrisis is gestagneerd? De afzet naar de horeca en evenementen in heel Europa ligt nagenoeg stil. Ook de afzet naar verre bestemmingen is door logistieke problemen zwaar teruggevallen, zo meldt brancheorganisatie Belpotato. De grotere thuisconsumptie dekt die verliezen niet.

Ruim 30% voorraad 'waardeloos'
Omdat de Belgische aardappelverwerkers zo veel mogelijk hun contracten met telers willen nakomen, stapelen de voorraden bevroren afgewerkte producten zich op. Ondertussen zitten telers ook met nog heel wat vrije aardappelen in hun maag. Volgens Belpotato wijst een eerste raming uit dat het om 30 tot 35% van de huidige voorraad gaat. Deze aardappelen kunnen als gevolg van de coronacrisis zo goed als waardeloos worden beschouwd. De houdbaarheid is beperkt, het bewaarseizoen is al vergevorderd en er is geen marktwerking.

Areaal in 2020
Ondertussen zijn de ogen gericht op seizoen 2020/2021. Belgische telers zijn bezig met het poten van de aardappelen. De vraag is of de gevolgen van de huidige marktsituatie effect hebben op het komende areaal. Analisten vrezen dat berichten te laat kwamen, waardoor percelen reeds geprepareerd en soms al zijn gepoot. Het totale areaal in 2019 lag rond de 98.000 hectare, 4.000 hectare meer dan in 2018. Het areaal in 2020 zal lager zijn, maar de opbrengst wordt nog steeds fors hoger ingecalculeerd ten opzichte van het droge seizoen 2018-2019. Analisten verwachten dat de productie in de EU-5 rond het 5-jarig gemiddelde uitkomt.

Belpotato meldt dat de gecontracteerde volumes bij een aantal afnemers naar beneden zijn bijgesteld. Voor sommige specifieke markten, zoals de verse frites, kan nog niet ingeschat worden in hoeverre de afzet zich herstelt. Wel is duidelijk door de verminderde afzet bij de Belgische aardappelverwerkers er na het seizoen 2019-2020 hoge voorraden diepgevroren producten en vlokken aanwezig zijn. Dit kan betekenen dat seizoen 2020/2021 met 1 tot 2 maanden wordt ingekort.